ماهواره رصد

در این هفته کشورمان گامی فضایی برداشت و دومین ماهواره خود را با ماهواره بر بومی به فضا پرتاب نمود. متاسفانه اطلاعات فنی جامعی در اینترنت و صدا و سیما از آن به صورت یکجا منتشر نشده است و بیشتر بر بعد تبلیغاتی آن تاکید شده است. بنابراین با کمی وبگردی از سایتهای رسمی نظیر ایرنا، سازمان فضایی ایران ، جهان نیوز ، واحد مرکزی خبر ، باشگاه خبرنگاران ... مطالب زیر را به دست آوردیم. تاکید می شود که در اینجا فقط گرد آوری صورت پذیرفته است و مسئولیت مطالب آن بر عهده سایتهای منبع است.

مشخصات فنی این ماهواره که رصد نام گذاشته شده است به صورت زیر است:

وزن: 15.3 کیلوگرم

ارتفاع مدار : 260 کیلومتر ،  در حضیض و اوج 350 کیلومتر

پرید:  حدود 90 دقیقه

شیب مداری: 56 درجه

 قابلیت تصویربرداری:  تفکیک‌پذیری بهتر از 200 متر (حدود 150 متر هم ذکر شده است) در طیف مرئی

عمر:  45 روز ،  که احتمالا تا چند ماه ارتباط حفظ خواهد شد.

علاوه بر این موارد زیر برای این ماهواره ذکر شده است:

 - می‌تواند در هر شبانه روز 15 بار به دور زمین بچرخد.

- دارای رنجینگ فرستنده و کنترل دما بوده و قابلیت کنترل موقعیت خود در موقعیت اکتیو و پسیو را دارد.

- دارای پانل خورشیدی، این پانل به ماهواره رصد این ویژگی را داده تا بتواند توان خود را از خورشید بگیرد

دارای سیستم‌های مدیریت توان،  کنترل وضعیت، محموله اکتیکی، GPS، مدیریت داده و فرامین روی بورد، گیرنده و فرستنده روی بورد

ماهواره رصد به عنوان اولین نانو ماهواره دانشجویی تصویربرداری کشور که توسط اساتید و دانشجویان کشور طراحی، ساخته و تست شده است. این ماهواره در مدت زمان حدود 18 ماه تمامی مراحل طراحی، ساخت و تست کیفیت را در دانشگاه صنعتی مالک اشتر گذرانده و به سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع برای اجرای روند مراحل پرتاب تحویل شده است.

خصوصیات ایستگاههای زمینی:

چهار ایستگاه رهگیری، ایستگاه تله‌متری و فرمان، ایستگاه مرکزی و ایستگاه متحرک، عملیات رهگیری، هدایت و کنترل و دریافت اطلاعات از ماهواره‌بر سفیر «رصد» را برعهده دارند که آنها نیز با موفقیت عملیات خود را انجام داده و به کار خود ادامه می‌دهند. این ایستگاهها عبارتند از:

ایستگاه رهگیری، وظیفه رهگیری ماهواره بر سفیر رصد در کل مسیر پرتاب و رهگیری ماهواره و دریافت اطلاعات مداری در زمان استقرار ماهواره در مدار را بر عهده دارد.

ایستگاه تله متری و فرمان با استفاده از اطلاعات دریافتی از ایستگاه های رهگیری، ماهواره را رهگیری می کند و وظیفه دریافت و ارسال اطلاعات تله متری از ماهواره را انجام می دهد.

ایستگاه مرکزی با استفاده از اطلاعات دریافتی، وظیفه هدایت و کنترل ماهواره و ماهواره بر و همچنین کنترل تله متری و فرمان ماهواره را بر عهده دارد.

 ایستگاه متحرک دریافت ماهواره رصد:  این ایستگاه به منظور دریافت اطلاعات از ماهواره رصد طراحی و ساخته شده است. ایستگاه؛ متحرک است و زمان استقرار و آماده به کار شدن کمتر از یک ساعت می باشد و قابلیت دریافت، مشاهده و ذخیره تصاویر ارسالی از ماهواره رصد را دارد.

توپولوژی و ساختار ایستگاه های زمینی رصد به گونه ای طراحی و پیاده سازی شده است که بیشترین دسترسی به ماهواره را برای دریافت اطلاعات و ارسال فرامین کنترلی فراهم کرده است به گونه ای که به طور متوسط حدود 110 دقیقه در شبانه روز ماهواره در حوزه دید ایستگاه های زمینی قرار دارد.

 

 

خصوصیات ماهواره بر حامل رصد:

طول این ماهواره‌بر 22 متر، قطر آن 1.25متر و وزن آن 26 تن است.

عملیات موتور اول و جدایش آن، عملیات موتور دوم، خارج شدن ماهواره‌بر از جو غلیظ، رسیدن به سرعت مورد نظر و جدایش ماهواره از ماهواره‌بر مراحلی بودند که در این پرتاب با موفقیت انجام شد.

ماهواره بر سفیر رصد برای اجرای مأموریت خود پس از پرتاب مراحل زیر را طی می کند:

1- پس از اتمام کار موتور مرحله اول جدایش مرحله اول انجام شده و مرحله دوم ماهواره بر به حرکت خود ادامه می دهد

2-  با خارج شدن ماهواره بر از جو غلیظ، قبل از جدایش ماهواره، پوشش ماهواره جدا می شود و زمینه را برای قرار گرفتن ماهواره در مدار مهیا می کند.

3- در ادامه پس از رسیدن سرعت ماهواره بر به سرعت مورد نظر، جدایش ماهواره صورت گرفته، ماهواره در مدار تعیین شده قرار می گیرد.

برقراری ارتباط با ایستگاههای زمینی، تصویربرداری از زمین و ارسال تصاویر به همراه اطلاعات تله‌متری به ایستگاههای زمینی از مهم‌ترین مأموریت‌های این ماهواره ذکر شده است.

کوچکی ابعاد و جرم ماهواره رصد یک که از جمله الزامات سیستمی در تعریف طرح (به منظور اطمینان از امکان پذیری پرتاب و دستیابی به حداکثر ارتفاع مداری ممکن) بوده است، به گونه ای که با وجود محدودیت های هندسه و جرم، اغلب زیرسیستم های اصلی یک ماهواره بزرگ در ماهواره رصد یک وجود دارد.

دستاوردهای مهم پروژه رصد به صورت زیر عنوان شده اند:

- دستیابی به دانش و فناوری طراحی، ساخت و تست ماهواره (نخستین بار در کشور)

- دستیابی به فناوری سنجش از دور و تصویربرداری از زمین به وسیله ماهواره (نخستین بار در کشور)

- توسعه فناوری های جدید ازجمله تولید تون در محیط مداری، تعیین و کنترل وضعیت ترکیبی (فعال و غیرفعال)، ساخت صفحات و حسگرهای خورشیدی، ساخت بوم گرادیان جاذبه (تمامی موارد، نخستین بار در کشور)

- توسعه زیرساخت های کارگاهی و آزمایشگاهی برای ساخت و مونتاژ و انجام دادن تست های عملکردی و محیطی برای ماهواره های کوچک

- ایجاد بسترهای نرم افزاری و توسعه نیروی انسانی برای طراحی، ساخت و تست ماهواره

- دستیابی به شبکه ایستگاه های زمینی کنترل و ارسال و دریافت تصویر.

این پروژه همچنین بستر مناسبی را برای ایجاد منظومه ماهواره ای عملیاتی به عنوان یکی از بهینه ترین راهبردها برای دستیابی به فضا فراهم کرده است.

با نگاهی به مشخصات فنی این ماهواره و وضعیت موجود دنیا می توان فهمید که قابلیت عملی این ماهواره از دیدگاه سنجش از دوری چندان نیست و نباید انتظار دریافت تصاویری مناسب پروژه های عملی از آن داشت. ولی از دیدگاه ماموریتی که برای آن تعریف شده است می توان پرتاب آن را مهم دانست و آن را سرآغازی برای پیشرفت کشورمان در زمینه سنجش از دور تلقی نمود. رصد گرچه خود در سنجش از دور ایران از لحاظ عملی نقشی نخواهد داشت ولی در یک نگاه جامع و کلی گامی مهم در صنعت فضایی و پرتاب ماهواره به فضا محسوب می شود.

امیدواریم که این حرکت شتابی بیشتر بگیرد و در زمینه های ساخت ماهواره و پرتاب آن پیشرفتهای بزرگتری را در مملکتمان شاهد باشیم

ان شاء الله